جریان نقدینگی به زبان ساده، به پولی گفته میشود که وارد جیب یا حساب شما میشود (درآمد) و پولی که از آن خارج میشود (هزینه). این مفهوم در زندگی روزمره ما و همچنین در کسبوکارها بسیار مهم است.
جریان نقدینگیچیست؟(Cash Flow)
جریان نقدینگی به سادگی به معنای حرکت پول در یک کسبوکار است. این مفهوم، میزان پولی را که وارد یا خارج از کسبوکار میشود، نشان میدهد. به عبارت دیگر، جریان نقدینگی به شما میگوید که آیا کسبوکار شما پول کافی برای پرداخت هزینهها، سرمایهگذاری و رشد دارد یا خیر.
تصور کنید شما یک مغازه کوچک دارید. هر روز افرادی به مغازه شما میآیند و خرید میکنند. پولهایی که از فروش محصولات به دست میآورید، درآمد شما محسوب میشود. از طرف دیگر، برای خرید کالاهای جدید، پرداخت اجاره مغازه، حقوق کارمند و … باید هزینه کنید. این هزینهها، هزینههای شما هستند.
حال که با جریان نقدینگی آشنا شدید بهتر از با نقدینگی هم آشنا شوید تا بهتر بتوانید تفاوت جزئی آن ها را درک کنید.
تفاوت جریان نقدینگی و نقدینگی
اگرچه نقدینگی و جریان نقدینگی هر دو به پول و نحوه حرکت آن در یک کسبوکار یا اقتصاد مربوط میشوند، اما مفاهیم متفاوتی دارند.
نقدینگی (Liquidity)
به توانایی تبدیل سریع یک دارایی به پول نقد گفته میشود به طور مثال پول نقد، سپردههای بانکی و اوراق بهادار با بازار فعال، همگی داراییهایی با نقدینگی بالا هستند. نقدینگی برای پرداخت بدهیها، سرمایهگذاری و مقابله با بحرانهای مالی ضروری است.
جریان نقدینگی (Cash Flow)
همانطور که در بالا گفته شد به حرکت پول در یک کسبوکار یا اقتصاد گفته میشود، یعنی پولی که وارد سیستم میشود (درآمد) و پولی که از آن خارج میشود به طور مثل فروش محصولات، پرداخت حقوق کارکنان، خرید مواد اولیه و پرداخت اجاره، نمونههایی از جریان نقدینگی هستند. جریان نقدینگی نشان میدهد که آیا یک کسبوکار قادر به تأمین هزینههای خود و رشد است یا خیر.
تفاوت اصلی Cash Flow و Liquidity
نقدینگی به توانایی تبدیل داراییها به پول نقد در یک لحظه خاص اشاره دارد، در حالی که جریان نقدینگی به حرکت پول در طول زمان مربوط میشود.
نقدینگی یک مفهوم استاتیک است، در حالی که جریان نقدینگی یک مفهوم دینامیک است.
به طور خلاصه نقدینگی به شما میگوید که چقدر پول در دسترس دارید. جریان نقدینگی به شما میگوید که چگونه از پول استفاده میکنید و چقدر پول تولید میکنید.
اهمیت جریان نقدینگی
تصمیمگیریهای کلیدی: دانستن جریان نقدینگی به شما کمک میکند تا تصمیمات مهمی مانند سرمایهگذاری، استخدام، یا پرداخت بدهیها را با اطمینان بیشتری بگیرید.
پیشبینی آینده: با تحلیل جریان نقدینگی، میتوانید آینده مالی کسبوکار خود را پیشبینی کرده و برای چالشهای احتمالی آماده شوید.
جذب سرمایهگذار: سرمایهگذاران به شدت به جریان نقدینگی توجه میکنند. یک جریان نقدی قوی نشاندهنده یک کسبوکار پایدار و سودآور است.
مدیریت ریسک: با نظارت بر جریان نقدینگی، میتوانید از مشکلات مالی مانند ورشکستگی جلوگیری کنید.
اجزای اصلی جریان نقدینگی
جریان نقدینگی به سه بخش اصلی تقسیم میشود:
۱-جریان نقدینگی عملیاتی (Operating Cash Flow)
این بخش به فعالیتهای اصلی کسبوکار مربوط میشود. فعالیتهایی که مستقیماً به تولید یا فروش محصولات یا ارائه خدمات مربوط میشوند. به عبارت دیگر، این بخش نشان میدهد که کسبوکار از فعالیتهای اصلی خود چقدر پول تولید میکند.
درآمدهای عملیاتی:
- فروش کالاها و خدمات
- درآمدهای حاصل از ارائه خدمات
- درآمدهای حاصل از اجاره اموال
- درآمدهای حاصل از سود سهام شرکتهای وابسته
هزینههای عملیاتی:
- هزینه خرید مواد اولیه
- هزینه دستمزد و حقوق
- هزینههای سربار تولید
- هزینههای فروش و بازاریابی
- هزینههای اداری و عمومی
۲-جریان نقدینگی سرمایهای (Investing Cash Flow)
این بخش به فعالیتهای سرمایهگذاری مربوط میشود. فعالیتهایی مانند خرید یا فروش داراییهای ثابت (مانند زمین، ساختمان، ماشینآلات)، سرمایهگذاری در شرکتهای دیگر و خرید اوراق بهادار.
درآمدهای سرمایهای:
- فروش داراییهای ثابت
- درآمد حاصل از سرمایهگذاریها
هزینههای سرمایهای:
- خرید داراییهای ثابت
- سرمایهگذاری در شرکتهای دیگر
- خرید اوراق بهادار
۳- جریان نقدینگی مالی (Financing Cash Flow)
این بخش به فعالیتهای مالی مربوط میشود. فعالیتهایی مانند دریافت وام، پرداخت سود وام، انتشار سهام و بازخرید سهام.
درآمدهای مالی:
- دریافت وام
- فروش سهام
هزینههای مالی:
- پرداخت سود وام
- بازخرید سهام
فرمول جریان نقدینگی
جریان نقدینگی یک مفهوم پویا و وابسته به فعالیتهای خاص هر کسبوکار یا فرد است. به همین دلیل، نمیتوان یک فرمول واحد و جامع برای محاسبه آن ارائه داد. با این حال، میتوانیم مراحل کلی محاسبه جریان نقدینگی را به صورت زیر بیان کنیم:
تعیین دوره زمانی: ابتدا باید دوره زمانی مورد نظر برای محاسبه جریان نقدینگی را مشخص کنید. این دوره میتواند یک ماه، یک فصل یا یک سال باشد.
شناسایی منابع درآمد نقدی: تمام منابع درآمد نقدی کسبوکار خود را شناسایی کنید. این شامل فروش محصولات یا خدمات، دریافت وامها، فروش داراییها و سایر منابع درآمد میشود.
شناسایی هزینههای نقدی: تمام هزینههای نقدی کسبوکار خود را شناسایی کنید. این شامل هزینه خرید مواد اولیه، پرداخت حقوق، اجاره، مالیات و سایر هزینههای عملیاتی میشود.
محاسبه جریان نقدینگی عملیاتی: با تفریق هزینههای عملیاتی از درآمدهای عملیاتی، جریان نقدینگی عملیاتی را محاسبه کنید.
محاسبه جریان نقدینگی سرمایهای: با تفریق هزینههای سرمایهای از درآمدهای سرمایهای، جریان نقدینگی سرمایهای را محاسبه کنید.
محاسبه جریان نقدینگی مالی: با تفریق هزینههای مالی از درآمدهای مالی، جریان نقدینگی مالی را محاسبه کنید.
محاسبه جریان نقدینگی خالص: با جمع کردن جریان نقدینگی عملیاتی، سرمایهای و مالی، جریان نقدینگی خالص را محاسبه کنید.
فرمول کلی (به صورت ساده):
جریان نقدینگی خالص = جریان نقدینگی عملیاتی + جریان نقدینگی سرمایهای + جریان نقدینگی مالی
این فرمول تنها یک نمایش کلی است و برای محاسبه دقیق جریان نقدینگی، باید به جزئیات هر یک از اجزای آن توجه شود.
چرا جریان نقدینگی مهم است؟
هر یک از این بخشها تصویری واضح از فعالیتهای مختلف کسبوکار ارائه میدهد و باعث میشود از وضعیت مالی درک بهتری داشته باشید همچنین با تحلیل هر بخش، مدیران میتوانند تصمیمات بهتری در مورد سرمایهگذاری، تامین مالی و مدیریت هزینهها بگیرند.
از دیگر دلایل اهمیت جریان نقدینگی میتوان گفت ک مقایسه جریان نقدینگی عملیاتی در دورههای مختلف، باعث میشودعملکرد کسبوکار را ارزیابی کرد. حتی سرمایهگذاران هم به شدت به جریان نقدینگی توجه میکنند و تفکیک آن به این سه بخش به آنها کمک میکند تا درک بهتری از کسبوکار داشته باشند.
جریان نقدینگی مثبت و منفی چیست؟
جریان نقدینگی، همانطور که پیشتر گفتیم، به حرکت پول در یک کسبوکار یا زندگی شخصی اشاره دارد. اما این حرکت میتواند به دو شکل اصلی باشد: مثبت و منفی.
جریان نقدینگی مثبت
جریان نقدینگی مثبت به معنای این است که پول بیشتری وارد کسبوکار میشود تا اینکه از آن خارج شود. به عبارت دیگر، درآمدها بیشتر از هزینهها هستند. این وضعیت نشاندهنده سلامت مالی کسبوکار است و به کسبوکار اجازه میدهد تا:
بدهیهای خود را پرداخت کند: با جریان نقدینگی مثبت، کسبوکار میتواند به راحتی بدهیهای خود را پرداخت کرده و از فشار مالی ناشی از بدهیها رها شود.
سرمایهگذاری کند: پول اضافی حاصل از جریان نقدینگی مثبت میتواند برای سرمایهگذاری در پروژههای جدید، خرید تجهیزات جدید یا توسعه کسبوکار استفاده شود.
رشد کند: با داشتن جریان نقدینگی مثبت، کسبوکار میتواند به سرعت رشد کرده و سهم بازار خود را افزایش دهد.
جریان نقدینگی منفی
جریان نقدینگی منفی به معنای این است که پول بیشتری از کسبوکار خارج میشود تا اینکه وارد آن شود. به عبارت دیگر، هزینهها بیشتر از درآمدها هستند. این وضعیت نشاندهنده مشکلات مالی کسبوکار است و میتواند منجر به:
مشکل در پرداخت بدهیها: با جریان نقدینگی منفی، کسبوکار ممکن است نتواند بدهیهای خود را به موقع پرداخت کند و با مشکلات مالی جدی روبرو شود.
توقف فعالیت: در صورت ادامهدار بودن جریان نقدینگی منفی، کسبوکار ممکن است مجبور به توقف فعالیت شود.
از دست دادن فرصتها: با جریان نقدینگی منفی، کسبوکار نمیتواند از فرصتهای سرمایهگذاری استفاده کند و در نتیجه از رقبا عقب میماند.
چگونه جریان مدیریتی را کنترل کنیم؟
جریان نقدینگی همانند نبض یک کسبوکار است. کنترل آن به شما کمک میکند تا از سلامت مالی کسبوکار خود اطمینان حاصل کنید و برای آینده برنامهریزی دقیقتری داشته باشید. در ادامه، چند راهکار عملی برای کنترل جریان نقدینگی ارائه شده است:
بودجهبندی دقیق:
تعیین اهداف: اهداف مالی خود را به صورت روشن و دقیق مشخص کنید.
پیشبینی درآمدها و هزینهها: با دقت درآمدهای پیشبینی شده و هزینههای مورد انتظار را برآورد کنید.
مقایسه واقعیات با بودجه: به صورت منظم درآمدها و هزینههای واقعی را با بودجه مقایسه کرده و در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهید.
مدیریت حسابهای دریافتی:
پیگیری مطالبات: به طور منظم مطالبات خود را پیگیری کنید و از مشتریان بخواهید که بدهیهای خود را به موقع پرداخت کنند.
شرایط پرداخت منعطف: شرایط پرداخت متنوعی را به مشتریان ارائه دهید تا پرداخت بدهی برای آنها آسانتر شود.
استفاده از ابزارهای جمعآوری مطالبات: در صورت لزوم از ابزارهای قانونی برای جمعآوری مطالبات استفاده کنید.
کنترل هزینهها:
شناسایی هزینههای غیر ضروری: هزینههای غیر ضروری را شناسایی و کاهش دهید.
مقایسه قیمتها: قبل از خرید کالا یا خدمات، قیمتهای مختلف را مقایسه کنید.
مذاکره با تامینکنندگان: با تامینکنندگان خود مذاکره کنید تا بتوانید تخفیف بگیرید.
مدیریت موجودیها:
کنترل سطح موجودی: سطح موجودی کالاها را بهینه کنید تا از انباشت کالا و هدر رفتن سرمایه جلوگیری شود.
استفاده از سیستمهای مدیریت موجودی: از نرمافزارهای مدیریت موجودی برای کنترل بهتر موجودی استفاده کنید.
تامین مالی به موقع:
برنامهریزی برای تامین مالی: برای تامین مالی مورد نیاز کسبوکار خود برنامهریزی کنید.
استفاده از منابع مالی متنوع: از منابع مالی مختلف مانند وام، سرمایهگذاری و فروش داراییها استفاده کنید.
استفاده از نرمافزارهای حسابداری:
ثبت دقیق تراکنشها: تمام تراکنشهای مالی خود را به صورت دقیق در نرمافزار حسابداری ثبت کنید.
تهیه گزارشهای مالی: از نرمافزار برای تهیه گزارشهای مالی مانند صورت سود و زیان و ترازنامه استفاده کنید.
تحلیل دادهها: با استفاده از دادههای مالی، وضعیت مالی کسبوکار خود را تحلیل کنید.
پیشبینی جریان نقدینگی:
تهیه پیشبینی: به صورت دورهای پیشبینی جریان نقدینگی خود را تهیه کنید.
شناسایی مشکلات احتمالی: با تحلیل پیشبینی، مشکلات احتمالی را شناسایی کرده و برای آنها راهحل پیدا کنید.
انعطافپذیری:
آمادگی برای تغییرات: برای تغییرات ناگهانی در بازار آماده باشید.
تنظیم برنامههای مالی: در صورت لزوم برنامههای مالی خود را تنظیم کنید.
گزارش جریان نقدینگی
برای تهیه گزارش جریان نقدینگی، شما باید تمام درآمدها و هزینههای کسبوکار و خود را در یک دوره زمانی مشخص جمعآوری کرده و با محاسبه جریان نقدینگی عملیاتی ، مالی ، سرمایه ای آنها را بر اساس فعالیتها طبقهبندی کنید و با استفاده از فرمول یا استفاده از نرمافزارهای کاربردی برای تهیه این گزارش اقدام کنید.
ابزار های مدیریت جریان نقدینگی
انتخاب ابزار مناسب برای مدیریت جریان نقدینگی، به اندازه خود جریان نقدینگی اهمیت دارد. با استفاده از ابزارهای مناسب، میتوانید جریان نقدینگی کسبوکار خود را به طور مؤثری مدیریت کرده و به موفقیت مالی دست یابید. ابزارهای مختلفی برای کمک به شما در این زمینه وجود دارند که در ادامه به چند نوع از آن ها میپردازیم؛
نرمافزارهای حسابداری:
این نرمافزارها ستون فقرات مدیریت مالی هر کسبوکاری هستند. با استفاده از آنها میتوانید: ثبت دقیق تراکنشها، تهیه گزارشهای مالی، پیشبینی جریان نقدینگی، خودکارسازی فرآیندها را داشته باشید.
مثالهایی از نرمافزارهای حسابداری: Quickbooks, Xero, SAP
ابزارهای مدیریت بودجه:
این ابزارها به شما کمک میکنند تا بودجه خود را برنامهریزی و کنترل کنید. همچنین تعیین اهداف مالی، تخصیص بودجه، مدیریت هزینه ها را هم نیز به همراه دارد.
مثالهایی از ابزارهای مدیریت بودجه: Google Sheets, Excel, Mint
ابزارهای مدیریت حسابهای دریافتنی:
این ابزارها به شما کمک میکنند تا مطالبات خود را به موقع دریافت کنید و همچنین پیگیری خودکار مطالبات، ارسال یادآوری و گزارش دهی از وضعیت مطالبات خود داشته باشید
مثالهایی از ابزارهای مدیریت حسابهای دریافتنی: Salesforce, HubSpot
ابزارهای پیشبینی جریان نقدینگی:
این ابزارها به شما کمک میکنند تا آینده مالی کسبوکار خود را پیشبینی کنید و مدلسازی سناریوهای مختلف، شناسایی ریسکها، تصمیمگیری بهتر از دیگر ویژگی های این نرم افزار ها هستند.
مثالهایی از ابزارهای پیشبینی جریان نقدینگی: Cash Flow Forecast, Flodesk
ابزارهای همکاری:
این ابزارها به شما کمک میکنند تا با تیم خود بهتر همکاری کنید و اطلاعات مالی را به اشتراک بگذارید.
شما میتوانید از ابزارهایی مانند Slack، Teams یا Google Workspace برای ارتباط با تیم خود استفاده کنید همچنین از ابزارهایی مانند Trello یا Asana برای مدیریت پروژههای خود بهره ببرید.
جمع بندی
در نهایت جریان نقدینگی یک شاخص حیاتی برای سلامت مالی هر کسبوکار است. با درک کامل این مفهوم و اتخاذ اقدامات مناسب، میتوان از مشکلات مالی جلوگیری کرده و به موفقیت پایدار دست یافت. همچنین انتخاب ابزار مناسب برای مدیریت جریان نقدینگی، به اندازه خود جریان نقدینگی اهمیت دارد. با استفاده از ابزارهای مناسب، میتوانید جریان نقدینگی کسبوکار خود را به طور مؤثری مدیریت کرده و در رسیدن به موفقیت مالی سریع تر عمل کنید.